Wraz z transformacją polityczną w 1989 roku oraz rozpadem bloków ?wschodniego i zachodniego? w Polsce i Niemczech dokonały się dalekosiężne przemiany zarówno w życiu politycznym i gospodarczym, ale także w sferze społecznej.

Restrukturyzacje zakładów państwowych i komunalnych otworzyły przed samorządami miejskimi i powiatowymi możliwości, których te wcześniej nie znały.

Powiaty i gminy musiały w pierwszej kolejności rozwiązywać zadania gospodarcze i strukturalne. Załamanie się całych gałęzi gospodarki, zwłaszcza w rolnictwie oraz przemyśle spożywczym i okrętowym, spowodowało bardzo wysokie bezrobocie.

W tej sytuacji powołane zostały spółki rozwoju przedsiębiorczości i struktur, które opracowywały programy rozwojowe mające dopomóc w zidentyfikowaniu nowych możliwości dla rozwoju gospodarki i infrastruktury.

W ówczesnym powiecie Pasewalk rozważano w tym kontekście po raz pierwszy możliwości włączenia naszego polskiego sąsiada, ponieważ obaj sąsiedzi borykali się z tymi samymi problemami.

Jednym z zadań było prowadzenie rozmów z potencjalnymi partnerami po stronie polskiej i pozyskanie ich do współpracy transgranicznej. Zadanie to nie było wcale takie proste, gdyż strona niemiecka nie miała wiedzy o strukturach państwowych i gminnych, a do tego dochodziło jeszcze miasto Szczecin liczące ponad czterysta tysięcy mieszkańców. W bliższym otoczeniu po stronie niemieckiej nie było miasta o takich rozmiarach.

Poszukiwanie odpowiedniego partnera nie przebiegało łatwo, zaś Sejmik (związek polskich gmin) był raczej sceptycznie nastawiony do zamysłów strony niemieckiej. Jednak zawsze znaleźli się ludzie, którzy dostrzegali szanse i stanęli na czele tego rozwoju. Po stronie niemieckiej byli to starosta Rainer Haedrich oraz naczelnik gminy Peter Heise, a po stronie polskiej przewodniczący Sejmiku Zbigniew Zychowicz i prezydent miasta Szczecin Bartłomiej Sochański.

W trakcie trwania pierwszych rozmów pomiędzy partnerami zbierano doświadczenia już istniejących euroregionów i analizowano je podczas wizyt w euroregionie Gronau. Już w 1992 roku powołano do życia w Ueckermünde związek gminny Kommunalgemeinschaft Europaregion POMERANIA. Tym samym położony został kamień węgielny pod przyszły EUROREGION.

Nasi polscy sąsiedzi również pracowali nad powołaniem stowarzyszenia, które ostatecznie powstało w 1993 roku.

W ten sposób stworzona została wspólna baza, która mogła pracować nad powołaniem EUROREGIONU. Zarówno polskie stowarzyszenie, jak i jego odpowiednik po stronie niemieckiej zaprosili do rozmów partnera ze Skandynawii i pojechali do niego z wizytą. Rozmowy były prowadzone ze związkiem gminnym Kristianstads Län, wyspą Bornholm oraz duńskim regionem Zelandia celem pozyskania ich do współpracy.

Kristianstads Län oraz przedstawiciele duńskiej wyspy Bornholm zostali obserwatorami, a później po reformie administracyjnej w Szwecji do EUROEREGIONU przystąpił region Skania (połączenie regionów Kristianstads Län i Malmö.

Gdy po licznych konsultacjach mających na celu uzgodnienie dokumentów założycielskich osiągnięto konsens co do ich treści, doszło w dniu 15 grudnia 1995 roku na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie do podpisania umowy o utworzeniu EUROREGIONU POMERANIA z udziałem przedstawicieli trzech stron:

– Związek Celowy Gmin Pomorza Zachodniego ?Pomerania?

– związek Kommunalgemeinschaft Europaregion Pomerania e.V. oraz

– miasto Szczecin.

Po uprawomocnieniu się umowy rozpoczęto niezwłocznie wdrażanie jej treści w życie. Już w lutym 1996 roku ukonstytuowała się Rada EUROREGIONU POMERANIA oraz wybrano prezydium.

Zgodnie z zawartymi w umowie celami utworzono – celem jej wykonania – pięć grup roboczych. Sekretariat został powołany z siedzibą w Szczecinie.

Zorganizowano wiele transgranicznych działań w celu popularyzacji treści i założeń umowy założycielskiej. Przykłady takich wydarzeń to spotkanie radnych regionalnych parlamentów w Krugsdorfie, tak aby mogli oni poznać przyszłe zadania EUROREGIONU i aby pozyskać ich do współpracy. Radni z Zachodniopomorskiego, Meklemburgii-Pomorza Przedniego oraz Brandenburgii zadeklarowali  współdziałanie przy realizacji umowy.

W Stargardzie, wówczas jeszcze Stargardzie Szczecińskim, odbyły się spotkania polskiej i niemieckiej młodzieży w obecności wojewody, pana Tałasiewicza. W Barzkowicach zorganizowano dwudniowe spotkanie przedstawicieli samorządów i ministerstw.

Włączono stowarzyszenia i instytucje, co pozwoliło w bardzo krótkim czasie zapoznać je z celami i zadaniami EUROREGIONU POMERANIA. I tak pierwsze wspólne projekty brały swój początek. Inicjatywa Wspólnotowa Interreg Unii Europejskiej dała możliwość pozyskania środków na realizację wspólnych celów, co dla strony niemieckiej nie stanowiło problemu. Zaś partnerzy z Polski, która naówczas nie była jeszcze członkiem UE, nie mieli tej szansy. Przy wsparciu niemieckich partnerów znaleziono jednak możliwość wsparcia finansowego w funduszu “|Phare CBC?. Dzięki temu udało się rozwiązać najbardziej istotne kwestie nie tylko społeczne, co przede wszystkim w dziedzinie infrastruktury.

W marcu 1997 roku partnerzy euroregionu Pomerania otrzymali od szwedzkiego stowarzyszenia gmin Skanii oficjalny wniosek o przystąpienie do euroregionu. Partnerzy ze Szwecji przyjęli wszystkie dotychczasowe ustalenia, istniejące nazewnictwo oraz strukturę. Pomimo że podpisanie umowy nastąpiło dopiero 26 lutego 1998 roku w Lund, przedstawiciele Skanii brali już udział we wspólnych pracach i posiedzeniach prezydium i rady euroregionu.

Gremia euroregionu Pomerania:

1. Rada Euroregionu składa się z 36 członków, każdorazowo po 12 ze strony polskiej, niemieckiej i szwedzkiej. Ze strony polskiej 6 członków powołuje (kiedyś KZC GPZ ?Pomerania? ) Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pomerania, oraz 6 miasto Szczecin. Kadencja delegatów odpowiada kadencji organów delegujących strony. W Polsce odpowiada to kadencji lokalnego samorządu.
2. Prezydium Euroregionu składa się z 6 członków, po 2 z każdej strony. Prezydium powołuje Prezydentów Euroregionu, po jednym ze strony polskiej, niemieckiej i szwedzkiej. Do zadań Prezydium należy m.in. reprezentowanie euroregionu na zewnątrz, wykonywanie uchwał rady, powoływanie grup roboczych oraz sekretarza euroregionu.
3. Sekretariat euroregionu jest jeden wspólny dla wszystkich stron współtworzących euroregion i mieści się w Szczecinie.

Po wystąpieniu Związku Gmin Skanii z euroregionu Pomerania w maju 2013 r. jego struktura zmieniła się w następujący sposób i jest do dziś obowiązująca:

Prezydenci Euroregionu:

Dziś, 25 lat po utworzeniu EUROREGIONU, działania takie, które naówczas wydawały się ważne, zostały już praktycznie zapomniane. Rozbudowa transgranicznej infrastruktury, przejścia graniczne, połączenia kolejowe, systemy kanalizacji, mosty, szkoły nauczające j. polskiego i niemieckiego, schroniska, instytucje kultury, współpraca uniwersytetów i ochotniczych straży pożarnych to jedynie kilka z wielu przykładów.

Pod kierownictwem samego EUROREGIONU organizowano i realizowano polsko-niemieckie festiwale młodzieży z niekiedy nawet 1000 uczestników. Polsko-niemiecka szkolna orkiestra muzyczna podbija gusta młodszych i starszych po polskiej i niemieckiej stronie.

A “Mały Fundusz” wspierający tysiące spotkań transgranicznych jest przedsięwzięciem wzorcowym. Domy kultury, teatry po tej i tamtej stronie granicy, spotkania straży pożarnych i wiele innych otrzymało wsparcie z funduszu.

Zaś w celu rozwijania współpracy gospodarczej stworzono projekt obejmujący swym zasięgiem cały obszar EUROREGIONU pod nazwą “Centra Usługowo-Doradcze”, który po dziś dzień cieszy się dużym zainteresowaniem.

Po przystąpieniu Polski do UE obywatele Polski zaczęli się osiedlać w rejonie pogranicza po niemieckiej stronie.

Projekt pt. “Punkt Kontaktowo-Doradczy dla Obywateli z Polski i Niemiec” oferuje mieszkańcom pogranicza konkretne wsparcie i doradztwo w procesie integracji społecznej w danym kraju, są to także porady w zakresie prawa, spraw socjalnych, ubezpieczenia zdrowotnego, nieruchomości mieszkalnych, kursów językowych, zasiłku rodzinnego itp.

Praca Euroregionu przyczyniła się do znacznej poprawy życia mieszkańców na polsko-niemieckim pograniczu. Niech zilustrują to poniższe przykłady zrealizowanych projektów:

– wieża widokowa Arkona na wyspie Rugia

– port jachtowy w Kołobrzegu

– Muzeum Morskie w Stralsundzie

– szkoły muzyczne w Stralsundzie i Stargardzie

– dom “Uckerwelle” w Prenzlau i Dom Kultury w Barlinku

– Opera w Szczecinie i teatr Uckermärkische Bühnen w Schwedt

– promenada nadbałtycka pomiędzy Ahlbeck i Świnoujściem

– przedłużenie linii kolejowej pomiędzy Ahlbeck i Świnoujściem

– Klasztor Franciszkanów w Neubrandenburgu i Basteja w Stargardzie

– Ogród Zoologiczny w Ueckermünde, Zoo w Eberswalde i Ogród Dendrologiczny w Przelewicach

– projekty telemedycyny realizowane przez Uniwersytet w Greifswaldzie, Pomorski Uniwersytet Medyczny i partnerów z Brandenburgii

– Zoo w Eberswalde

– Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Zalesiu i Wyłuszczarni Nasion w Jatznik

– budowa ścieżek rowerowych pomiędzy Policami i Pasewalkiem

– rozbudowa marin w Greifswaldzie i Trzebieży

Projekty te nie są dziełem przypadku, lecz zostały one zrealizowane w oparciu o wspólne koncepcje rozwoju i działania, które były podstawą składanych wniosków o dofinansowanie z programu Interreg. I tak w 1995 roku euroregionalne gremia postanowiły opracować pierwszą ?Koncepcję Rozwoju i Działania?. Jej celem było zidentyfikowanie wspólnych działań, jednak przede wszystkim miała ona być instrumentem służącym do ułatwienia procesu koordynowania decyzji pomiędzy poszczególnymi członkami po obu stronach granicy. Koncepcja miała stanowić zasadniczy dokument oraz reprezentować wspólne interesy członków euroregionu na zewnątrz.

W okresie od 1995 do 2015 roku opracowano trzy takie dokumenty, które wyznaczały kierunek działań oraz kolejne okresy programowania (koncepcje są w załączniku), jednak za każdym razem koncepcja ta była opracowywana osobno po polskiej i niemieckiej stronie, zaś finalnie spinano obie wersje w jeden ?wspólny? dokument.

Natomiast po raz pierwszy w historii euroregion POMERANIA ogłosił przetarg na opracowanie wspólnej ?Koncepcji Rozwoju i Działania? i udzielił to zamówienie.  Nowa jakość wyraża się w tym, że całościowe terytorium euroregionu Pomerania zostało zbadane w oparciu o jednolite kryteria i na tej podstawie zostały sformułowane konkluzje do wspólnej realizacji.

Bez hojnego wsparcia współpracy transgranicznej pomiędzy Meklemburgią-Pomorzem Przednim, Brandenburgią i Polską przez Unię Europejską taki sukces nie byłby możliwy.

Przystąpienie obu stowarzyszeń do AEBR (Wspólnota Robocza Europejskich Regionów Pogranicza) otworzyło drogę do korzystania z bogatych doświadczeń oraz uzyskania wsparcia przy pojawiających się problemach.

Również zaangażowanie EUROREGIONU w prace Polsko-Niemieckiej Komisji Rządowej oraz w Komisji Współpracy Przygranicznej pomogło przezwyciężyć niejedną przeszkodę we współpracy.

Słowem podsumowania: fakt, że we współpracy transgranicznej zauważono szansę na rozwój całego regionu, przyniósł ludziom korzyści.

Przed EUROREGIONEM stoją nowe zadania, m. in. region metropolitalny Szczecina oraz EUWT. Wspólnie uda się te zadania wykonać w duchu umowy o utworzeniu EUROREGIONU POMERANIA.